Warning: Use of undefined constant strip_teaser - assumed 'strip_teaser' (this will throw an Error in a future version of PHP) in
/home/emarketi/domains/podwojneopodatkowanie.pl/public_html/wp-content/themes/new_blue/archive.php on line
68
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Al. Solidarności 77
00-090 Warszawa
Komentarz do pisma Ministra Finansów z dnia 27 marca 2009 roku
W odniesieniu do pisma Ministra Finansów do Rzecznika Praw Obywatelskich, Znak: DD4/0602/85/MMQ/09/BMI9-2222, pozwalam sobie na komentarz do przytoczonych tam argumentów w przedmiocie zasadności wprowadzenia zmian w prawie podatkowym, zmierzających do wyeliminowania obowiązku zwrotu podatku otrzymanego z zagranicy przez osoby rozliczające się w Polsce metodą zaliczenia proporcjonalnego.
Swój głos w tej sprawie uznałem za potrzebny, jako że ze swojej praktyki wiem, jak wielka liczba osób uzyskujących za granicą dochody z pracy boryka się z niesłusznym opodatkowaniem otrzymanego z zagranicy podatku w stosunku do osób, których dochody z pracy za granicą są w Polsce wyłączone i, de facto, zwrot podatku powoduje u nich zupełny brak opodatkowania. W związku z tym, że materia ta nie jest przystępna dla osób niezwiązanych z międzynarodowym prawem podatkowym, osoby pokrzywdzone nie mogą się skutecznie bronić, co skrzętnie wykorzystuje polski fiskus. Wydaje się zatem, że każdy głos w tej sprawie, zmierzający do zmiany prawa w tym przedmiocie, jest uzasadniony.
W w/w piśmie Minister Finansów (dalej: MF) słusznie zauważa się, że przyjęte w ustawie rozwiązania wyrównują różnice przyjęte pomiędzy metodami unikania podwójnego podatkowania, przy zachowaniu obowiązujących w danym roku przepisów prawa, czyli ustawy o PIT. Tak samo prawidłowo zauważył on obecny obowiązek zwrotu podatku otrzymanego z zagranicy, jeżeli podatnik rozliczał się metodą zaliczenia proporcjonalnego.
Dalej MF uzasadnia prawidłowość zastosowania różnych norm prawnych do osób znajdujących się w różnych stanach faktycznych. Co do zasady taki tok rozumowania jest prawidłowy i zgodny z obowiązującym prawem, w tym unijnym prawem podatkowym, jednakże nie można mówić tutaj o różnych stanach faktycznych, gdyż wszystkie osoby uzyskujące dochody za granicą znajdują się w tym samym stanie faktycznym, w związku tym, powinny się do nich stosować te same (i takie same) reguły prawa podatkowego. Taki też słuszny cel miała ustawa z dnia 25 lipca 2008 roku o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: ustawa abolicyjna), co można odczytać w jej uzasadnieniu. A zatem osoby uzyskujące za granicą dochody i rozliczające się w Polsce metodą zaliczenia proporcjonalnego, powinny ponosić taki sam ciężar podatkowy, co osoby rozliczające się w Polsce metodą wyłączenia, gdyż pozostają w tym samym stanie faktycznym, tj. obie grupy podatników są zatrudnione za granicą, i uzyskują tam dochody z pracy (O konieczności równego traktowania podatników ze względu na ich pozostawanie w tym samym stanie faktycznym wypowiedział się również ETS w sprawie Schumcker – nr C-279/93)
MF, jak czytamy dalej w piśmie, słusznie zauważa możliwość naruszenia zasad konstytucyjnych w przypadku wprowadzania nowych zasad prawnych w ciągu roku podatkowego (dotyczy to jednak tylko podatków związanych z rocznym okresem podatkowym). Jednakże trzeba zauważyć, iż możliwe i nie sprzeczną z Ustawą Zasadniczą są zmiany prawno-podatkowe działające na korzyść podatnika, czyli zmierzające do zmniejszenia jego ciężaru podatkowego, co jest przedmiotem sporu. Co więcej, likwidacja obowiązku podatkowego w postaci konieczności zwrotu podatku zagranicznego nie wiąże się ze zmianą zakresu tego obowiązku w ciąg roku podatkowego, jak twierdzi MF, ale na koniec roku podatkowego, tj. dochodzi do skutku w rozliczeniu za rok podatkowy (zwrot zagranicznego podatku ma miejsce w rozliczeniu rocznym PIT-36).
Jak dalej wypowiada się w piśmie MF, ustawa abolicyjna nie dotyczy podatników otrzymujących z zagranicy dochody tzw. bierne (emerytury i renty). Po czym MF argumentuje, że wprowadzenie zwolnienia z obowiązku zwrotu zagranicznego podatku polskiemu fiskusowi spowodowałoby konieczność dokonania korekty zeznania podatkowego przez podatników nie objętych ustawą abolicyjną i zapłaty przez nich odsetek za zwłokę. Odnosząc się do tych argumentów trzeba powiedzieć, że faktycznie zmiana prawa w interesującym nas zakresie wiązałaby się ze zmianą obowiązku podatkowego niektórych podatników uzyskujących dochody bierne. Podkreślenia wymaga jednak fakt, że grupa tych podatników jest znikoma, gdyż dotyczy tylko tych emerytur i rent, które otrzymywane są z krajów, z których dochody w Polsce rozlicza się metodą zaliczenia, a tych jest mniejszość. Co więcej, większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawiera zastrzeżenie, iż dochody te są opodatkowane tylko w kraju ich odbiorcy, a więc w Polsce, i w związku z tym nie wchodzi tutaj w grę stosowanie metody unikania podwójnego opodatkowania, jako że niebezpieczeństwo takiego opodatkowania tutaj nie zachodzi. Będąc jeszcze bardziej szczegółowym, problem odnosi się wyłącznie do podatników otrzymujących emerytury i renty z USA i Danii (oraz rajów podatkowych), gdyż tylko w umowach z tymi krajami istnieje możliwość ich tamtejszego opodatkowania, co prowadzi w konsekwencji do zastosowania w Polsce metody zaliczenia proporcjonalnego.
Należy w tym miejscu postawić pytanie, czy rzeczywiście zmiana prawa w interesującym nas zakresie wiązałby się z koniecznością korekty deklaracji podatkowej. Korektę deklaracji składa się, jak wiemy, za lata ubiegłe. Biorąc pod uwagę wsteczne działanie ustawy abolicyjnej (czyli faktyczną abolicję podatkową, w odróżnieniu od ulgi podatkowej tzw. abolicyjnej, wprowadzonej tą ustawą), podatnicy ci nie musieliby składać korekty deklaracji podatkowej, gdyż abolicja podatkowa ich nie dotyczyła. A zatem ten zarzut MF należy uznać za nieuzasadniony. Podobnie zresztą jak obawa, że podatnicy ci musieliby zapłacić odsetki za zwłokę (ten argument pozostawiam bez komentarza, gdyż wg mnie nie ma podstaw prawnych).
Dalej w piśmie czytamy, że wprowadzenie zmian do ustawy o PIT „stanowiłoby zatem nierówność wobec pozostałych podatników nie objętych ustawą” co naruszyłby Konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Jak już wiemy z powyższych wywodów, o nierówności w prawie podatkowym możemy mówić w wówczas, kiedy do podatników znajdujących się w tym samym stanie faktycznym znajdują zastosowanie różne normy prawne. Wywieść z tej zasady można regułę (przytaczaną zresztą przez ETS w sprawie Schumacker), że pożądana jest sytuacja, w której różnym normom prawnym podlegają osoby znajdujące się w różnych stanach faktycznych. Zatem nie można się zgodzić z powyższym twierdzeniem MF, jakoby wprowadzenie zwolnienia z obowiązku zwrotu zagranicznego podatku przez podatników pracujących za granicą, godziłoby w osoby otrzymujące z zagranicy dochody o charakterze biernym. Są to zupełnie inne stany faktyczne: jedna grupa podatników czynnie uzyskuje dochody z pracy za granicą, druga zaś – dochody bierne z zagranicy (w przeważającej liczbie przypadków grupa ta nie przebywa poza Polską).
Kolejny argument MF to zarzut, jakoby celem ustawy abolicyjnej nie było zrównanie obciążenia podatkowego dwóch grup podatników pracujących za granicą. W uzasadnieniu do tej ustawy czytamy: Istotą projektowanej regulacji jest stworzenie rozwiązania przewidującego fikcję prawną nieistnienia różnic w zakresie traktowania polskich rezydentów uzyskujących dochody z określonych źródeł przychodów położonych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrażony tutaj cel ustawy abolicyjnej mówi wręcz o zrównaniu statusu podatkowego osób pracujących za granicą.
Dalej w piśmie czytamy, że w większości przypadków nie można mówić o obciążeniu podatkowym osób pracujących za granicą, gdyż otrzymanie podatku z zagranicy wiąże się z ich całkowitym nieopodatkowaniem. Oczywiście jest to prawda, jednakże to samo dotyczy też osób rozliczających się w Polsce metodą wyłączenia, a przedmiotem sporu jest przede wszystkim ujednolicenie opodatkowania osób pracujących za granicą. Skoro MF dopuszcza możliwość całkowitego nieopodatkowania osób rozliczających się w Polsce z zagranicznych dochodów metodą wyłączenia, to również powinien dopuścić taką możliwość wobec osób rozliczających się metodą zaliczenia proporcjonalnego, jako że znajdują się one w identycznej sytuacji faktycznej.
Uwagi końcowe
W mojej opinii, MF w ogóle nie zauważa dyskryminującego problemu obowiązku zwrotu podatku. Dotyczy to zarówno osób, które złożyły wnioski o abolicję podatkową, jak również – przede wszystkim – osób korzystających obecnie i w przyszłości z tzw. ulgi abolicyjnej (oba rozwiązania przyjęte tą samą ustawą). Jeszcze raz należy podkreślić, że celem ustawy abolicyjnej było zrównanie statusu podatkowego dwóch grup podatników znajdujących się z tym samym stanie faktycznym. Cel ten jednak został zrealizowany jedynie połowicznie, gdyż jedna grupa podatników wciąż ponosi większy ciężar podatkowy od drugiej, a więc jest w oczywisty sposób dyskryminowana.
Oczywiście można argumentować, że rozumienie prawa podatkowego opiera się głównie na wykładni literalnej i wyrażony w ustawie obowiązek zwrotu podatku zagranicznego ma wyższość nad zwolnieniem z tego obowiązku w skutek zastosowania wykładni celowościowej. Jednakże implementacja do polskiego systemu prawnego zasad prawa wspólnotowego, które w dużej mierze opiera się podejściu teleologicznym (w tym też do prawa podatkowego), zobowiązuje do brania pod uwagę przy wykonywaniu prawa również celu wydania wykonywanych przepisów. Skoro jednak ani MF, ani organy podatkowe, nie chcą barć pod uwagę celu wydania ustawy, to przynajmniej powinni oni dążyć do zmiany obowiązującego prawa, aby było ono spójne i nie powodowało skutku dyskryminującego jednych podatników wobec drugich.
W efekcie społeczny cel ustawy, czyli zachęcenie naszych rodaków do powrotu do kraju, nie został osiągnięty, gdyż pomimo faktycznego zwolnienia ich z obowiązku zapłaty podatku od zagranicznych dochodów, wciąż są oni opodatkowani od zwróconego im podatku, co – dodatkowo w związku z brakiem dostatecznej informacji na ten temat – powoduje podtrzymanie poczucia krzywdy ze strony naszego państwa. Wypada mieć tylko nadzieję, że jednak MF, albo inny organ projektodawczy, ostatecznie poczują się w obowiązku podjęcia próby zmiany obecnego stanu prawa podatkowego w przedmiotowym zakresie.
Rafał Chmielewski
Prawnik, ekspert międzynarodowego prawa podatkowego
www.CentrumPrawaEuropejskiego.eu
www.PodwojneOpodatkowanie.pl
skomentuj artykuł
Dziś w Dzienniku Gazecie Prawnej ukazał się artykuł pod tytułem: Fiskus zabiera podatnikom zwrócony z zagranicy PIT. Dotyczy on oczywiście zasadności obowiązkowego zwrotu polskiemu fiskusowi podatku, który został otrzymany z zagranicy. W artykule cytowana jest moja wypowiedź:
Jakiś czas temu miałem przyjemność udzielić wywiadu pani Ewie Matyszewskiej z Dziennika Gazety Prawnej w temacie najczęściej popełnianych przy rozliczeniach zagranicznych dochodów błędów.
